Πέμπτη 24 Μαρτίου 2011

Λίγα ακόμα για την ποίηση και τη ζωή από τα λόγια της Κικής Δημουλά

Πιστοί στο, καθιερωμένο μας πια, ραντεβού με την Κική Δημουλά στο Ίδρυμα Λασκαρίδη κατηφορίσαμε και φέτος προς το Πασαλιμάνι με τα παιδιά της Θεωρητικής κατεύθυνσης της Γ΄Λυκείου για να απολαύσουμε την επαφή με μια αγαπημένη - και βραβευμένη ξανά φέτος με το Μεγάλο Βραβείο της Λογοτεχνίας- ποιήτρια.
Τα παιδιά μας, χωρίς το άγχος πια της πανελλήνιας εξέτασης των ποιημάτων της, έθεσαν με θάρρος και απλότητα ερωτήματα διάφορα: για την ποίηση, τη ζωή, τον έρωτα, τη γυναίκα, τη νιότη και τα γηρατειά, ακόμη και για το ρόλο του ποιητή στη σημερινή δύσκολη συγκυρία. Κι ένιωσαν , όπως το είπε ευθέως στην ποιήτρια η Χριστίνα, πως δεν είναι ένας αιθεροβάμων άνθρωπος αλλά ρεαλίστρια που μιλάει μέσα απ την πείρα των βιωμάτων της και γι'αυτό εντέλει πιο οικεία απ'όσο μπορούσαν να φανταστούν.
Σταχυολογούμε από όσα ακούσαμε (και τις σημειώσεις της Χριστίνας) :

- "Τα Εύρετρα", η τελευταία της συλλογή, εξηγούν τι συνέβη με κείνη, την ποίηση και τον κόσμο. Αναγνωρίζει τι πήρε και του τα γυρίζει πίσω, γιατί όποια εμπειρία κερδίζεις από τη ζωή την επιστρέφεις σ'αυτήν. Και τον κόσμο όσο τον ζυγίζεις τον βρίσκεις συνεχώς διαφορετικό.
- Χαρακτηρίζει τον εαυτό της βιωματική ποιήτρια και εξηγεί πως η γλώσσα της είναι έκφραση αυτού του βαθέως αισθήματος, δίνει έμφαση σ'αυτό με μια μορφή λίγο τονισμένη.
- Οι τίτλοι των ποιημάτων της μπαίνουν μετά, σαν μια φωτογραφία που σου λέει: μάντεψε τι θα διαβάσεις..
- Αυτό που γράφει το μοιράζεται, δεν στέλνει μήνυμα, συνωμοτεί μαζί μας. Ο άλλος είναι ο στόχος της."Θέλω γράφοντας να σας κατακτήσω, θέλω να γίνω κυβερνήτης της συγκίνησής σας."

- Αναγνωρίζει, πάντως, πως η ποίηση δεν αλλάζει τη ζωή μας. Η ζωή είναι ισχυρότερη από κάθε τέχνη.
- "Δεν θα έχανα ένα ερωτικό ραντεβού για να γράψω ποίηση. Θα έγραφα μόνο όταν δεν θα υπήρχε πια η δυνατότητα να το ζήσω."
- Ποίημα ευτυχισμένο δεν έχει γραφεί. Το αίσθημα της χαράς δεν θέλεις να το χάσεις κι η χαρά δεν εκφράζεται με ποίηση. Η θλίψη δημιουργεί την επιθυμία της να γράψει.

- Δεν θεωρεί ότι ο πνευματικός άνθρωπος μπορεί να επηρεάσει τα πράγματα ή πρέπει να παίζει ρόλο καθοδηγητή. Αν ήξερε να λύνει προβλήματα δεν θα έγραφε. Η τέχνη μόνο μέσω αυτού που παράγει μπορεί να βοηθήσει. Για τα πράγματα καλύτερη ομιλήτρια είναι η ίδια η δύσκολη κατάσταση.

- Η σύγχρονη γυναίκα: τα πολλά που κάνει την κάνουν να χάνει τη δύναμή της.

- Ο Έρωτας: την απασχολεί, αλλά δεν ασχολείται μ'αυτόν. Πάντα είσαι ένας αδέξιος ερωτευμένος.

- Η ήττα σε συντρίβει όσο μικρή και νά'ναι. Αλλά όταν την αντέχεις κι επιχειρείς ξανά αυτό που σού'φερε την ήττα, αυτό είναι νίκη.
Κρατώντας το απόσταγμα αυτό της πείρας μιας ολόκληρης ζωής φεύγουμε προς το μέλλον μας πιο δυνατοί..

Δευτέρα 21 Μαρτίου 2011

Και οι ποιητές τι χρειάζονται σ'ένα μικρόψυχο καιρό;


Η Παγκόσμια Μέρα της Ποίησης θέτει ξανά κάθε χρόνο το ερώτημα-βάσανο του Χέλντερλιν και σε καιρούς δίσεκτους σαν τους δικούς μας προσπαθεί να μας παρηγορήσει με την ομορφιά που σώζει σ'έναν κόσμο όπου οι άνθρωποι ανεξήγητα "μελανουργούν".

Ο Ελύτης, που πίστευε σ'αυτόν τον ευαγγελικό ρόλο της Ποίησης, μοιάζει να μιλά για τη φετινή, αιματηρή μας Άνοιξη όταν γράφει στον "Κήπο του Ευωχείρ":

"Χάθηκε ο κήπος τον κατάπιε η Άνοιξη με τα σκληρά
της δόντια σαν αμύγδαλο
Και ορθός πάλι απόμεινα μ'ένα καμένο χέρι εδώ
στην άκρη που μ'απώθησαν οι συμφορές να πολεμώ
το Δεν και το Αδύνατον του κόσμου ετούτου"

Σ'αυτό το" δεν" και το "αδύνατον" ο Ποιητής απαντά:

Έχω σηκώσει χέρι καταπάνου στα
δαιμονικά του κόσμου τ'ανεξόρκιστα
κι από το μέρος το άρρωστο γυρίστηκα
στον ήλιο και στο φως αυτοεξορίστηκα
(Μαρία Νεφέλη)

Και στην "Ωδή στον Πικασσό", -που η Γκουέρνικά του αναπαράγεται αέναα στα πεδία των μαχών αυτού του κόσμου, ο Ελύτης φωνάζει:

Η ζωή δεν είναι ερημητήριο
Η ζωή δεν αντέχει στη σιωπή
Με θερμοπίδακες και με χιονοστιβάδες πάει ψηλά ή
κυλιέται χαμηλά και ψιθυρίζει λόγια αγάπης
Λόγια που ό,τι κι αν πουν δε λεν ποτέ τους ψέματα
Λόγια που ξεκινούν πουλιά και φτάνουν "πυρ αιθόμενον"
Γιατί δεν έχει δυο στοιχεία ο κόσμος - δε μοιράζεται
Παύλε Πικασσό- κι η χαρά με τη λύπη στο μέτωπο του
ανθρώπου μοιάζουν
Juego de luna y arena - σμίγουν εκεί που ζωγραφίζεις
τον Θάνατο ή τον Έρωτα
Ίδια γυμνούς και ανυπεράσπιστούς κάτω απ'τα τρομερά
ρουθούνια του Βοριά
Γιατί έτσι μόνο υπάρχεις.

Αλήθεια Πικασσό Παύλε υπάρχεις
Και μαζί με σένα εμείς υπάρχουμε
Ολοένα χτίζουν μαύρες πέτρες γύρω μας- αλλά συ γελάς
Μαύρα τείχη γύρω μας- αλλά συ μεμιάς
Ανοίγεις πάνω τους μυριάδες πόρτες και παράθυρα
Να ξεχυθεί στον ήλιο κείνη αχ η πυρόξανθη κραυγή
Που μ'έρωτα παράφορο μεγαλύνει και διαλαλεί τ'αέρια τα
υγρά και τα στερεά του κόσμου ετούτου
Έτσι που να μη μάχεται πια κανένα το άλλο
έτσι που να μη μάχεται πια κανείς τον άλλον
Να μην υπάρχει εχτρός
Πλάι-πλάι να βαδίζουνε το αρνί με το λεοντάρι
Κι η ζωή αδελφέ μου ωσάν τον Γουαδαλκιβίρ των άστρων
Να κατρακυλάει με καθαρό νερό και με χρυσάφι
Χιλιάδες λεύγες μεσ' στα όνειρά της
Χιλιάδες λεύγες μεσ' στα όνειρά μας...






Πέμπτη 17 Μαρτίου 2011

Αντιγόνη: μια νεανική εξέγερση ενάντια στις απαγορεύσεις της εξουσίας



Κρίσεις για την παράσταση της Αντιγόνης από τους μαθητές μας

Από τον Σοφοκλή στο σήμερα… μια διαδρομή μεγάλη, με αλλαγές , εξελίξεις και μια πορεία που σηματοδότησε το χτες, το σήμερα και προχωρεί απ΄ το σήμερα στο αύριο. Η Αντιγόνη, τραγωδία γραμμένη πολλούς αιώνες πριν δεν ξεφεύγει καθόλου από τα δεδομένα της σύγχρονης εποχής. Ο Σοφοκλής κατάφερε να περάσει μέσα από το έργο του ηθικά διλήμματα, προβληματισμούς, αντιλήψεις και εικόνες διαχρονικές που μέχρι τώρα αποτελούν αναπάντητα ζητήματα. Είναι μια αρχαία τραγωδία που αποτυπώνει σκηνές από το σύγχρονο κόσμο.

Έτσι στα πλαίσια ενός εκπαιδευτικού προγράμματος μας δόθηκε η ευκαιρία να παρακολουθήσουμε στο χώρο του σχολείου την «Αντιγόνη» του «Εθνικού Θεάτρου», σε μορφή μοντέρνας θεατρικής παράστασης που χαρακτηρίζεται από την ιδιόμορφη σκηνοθεσία, τη λιτότητα και το ταλέντο των ηθοποιών.

Ο Τάκης Τζαμαριάς (σκηνοθέτης) με τρόπο πρωτότυπο κατάφερε να εκφράσει διάφορα σημεία του έργου με σύμβολα. Αρχικά, αυτό που πιστεύω ότι έκανε εντύπωση σε πολλούς ήταν το γεγονός ότι πέρα από μερικές καρέκλες και μια απαγορευτική ταινία περασμένη περιμετρικά από αυτές δεν υπήρχε τίποτα άλλο που να συνθέτει το σκηνικό. Η απαγορευτική ταινία συμβόλιζε τους κοινωνικούς περιορισμούς, τον τόπο του εγκλήματος και τις θέσεις των προσώπων του έργου. Επίσης ενώ περιμέναμε οι ηθοποιοί να είναι περισσότεροι και ντυμένοι μεκατάλληλα ρούχα, αντικρίσαμε το αντίθετο: μόνο τέσσερις ηθοποιοί ντυμένοι με απλά καθημερινά ρούχα. Αυτό όμως ήταν που έκανε την παράσταση ακόμα πιο ενδιαφέρουσα και ελκυστική.

Το παράδοξο αλλά και το καλύτερο σημείο ταυτοχρόνως ήταν η εναλλαγή στους ρόλους. Καθένας από τους τέσσερις ηθοποιούς κατείχε δυο ή και περισσότερους ρόλους και από τη μια στιγμή στην άλλη άλλαζαν χαρακτήρα μπροστά στα μάτια μας. Για να γίνει όμως αυτό αντιληπτό από εμάς, οι πρωταγωνιστές μας έδιναν σημάδια για να καταλαβαίνουμε την κάθε στιγμή ποιον ρόλο υποδύονταν. Ο Κρέοντας για παράδειγμα φορούσε ένα σακάκι, όταν όμως ο ηθοποιός συμμετείχε στο χορό έβγαζε το σακάκι, ενώ παρόμοια σημάδια μας έδιναν και οι άλλοι ηθοποιοί.

Η υποκριτική ικανότητα των ηθοποιών ήταν χωρίς αμφιβολία, πιστεύω, πολύ μεγάλη γιατί με πάθος και συναίσθημα κατάφεραν να μας μεταφέρουν στην εποχή εκείνη και ήταν σαν να βλέπαμε από κοντά τα γεγονότα να εξελίσσονται μπροστά μας.

Η λιτότητα, η ζωντάνια, η πρωτοτυπία και η μεταδοτικότητα είναι χαρακτηριστικά της θεατρικής παράστασης που παρακολουθήσαμε. Έτσι φάνηκε η δύναμη και η αλήθεια του αρχαίου κειμένου, ατόφιου χωρίς παραλλαγές ή προσθήκες. Μια απλότητα που είναι συγχρόνως ισχυρή, και στάθηκε ικανή να αλλάξει τη γνώμη πολλών μαθητών, καθώς φάνηκε, για την τραγωδία αυτή, την « Αντιγόνη».

Αναστασία Σιδηροπούλου

Η παράσταση που παρακολουθήσαμε στο σχολείο μας ήταν ευρηματική, σύγχρονη και πρωτοποριακή. Αυτό που μου έκανε εντύπωση ήταν η εναλλαγή στο χρόνο, από το τώρα στο τότε. Οι ερμηνείες του θιάσου ήταν καταπληκτικές και οι ηθοποιοί είχαν μπει τελειωτικά στο ρόλο τους. Υποστήριξαν το έργο της «Αντιγόνης»με τον καλύτερο τρόπο και μέσα από την τέχνη τους κατάφεραν να περάσουν μηνύματα στους μαθητές. Επιπλέον, η ένταση και το πάθος που υπήρχε, έκανε όλο και πιο ενδιαφέρουσα την παράσταση κι έδινε αμεσότητα και ζωντάνια στα συναισθήματα που έπρεπε να προβάλλουν με τους ρόλους τους. Απλά εκπληκτικοί!!!! Τους ευχαριστούμε πολύ…

Σοφία Δ.

Το έργο όπως αποδόθηκε, ήταν πολύ ευρηματικό και καινοτομικό. Η εναλλαγή του χρόνου από το τώρα στο παρελθόν ήταν εκπληκτική, ενώ οι ηθοποιοί απέδιδαν πάρα πολύ καλά το ρόλο τους. Ενδεχομένως, το μόνο μειονέκτημα που διέκρινα ήταν ο θρήνος του Κρέοντα προς το τέλος, που ήταν ανεπιτυχής και ο ρόλος της Αντιγόνης, ο οποίος, αν και η ηθοποιός τον απέδωσε πολύ καλά σε γενικές γραμμές, σε ορισμένα σημεία δεν ήταν πολύ πειστική. Βέβαια, αυτό δεν μείωνε την αξία του έργου στο σύνολό του και δεν ενοχλούσε ιδιαίτερα το θεατή. Ξεχωριστή επίσης ήταν η λιτότητα και η απλότητα του έργου, που ξέφευγε από τα δεδομένα των γνωστών αρχαίων θεατρικών παραστάσεων.

Μαρία Καραμάνη

Η παράσταση που παρακολουθήσαμε ήταν: φοβερή, εκπληκτική, ανέλπιστη...Οι λόγοι είναι ότι μέσα σε έναν άγνωστο προς αυτούς χώρο, με ανύπαρκτα σκηνικά και ελάχιστα υλικά κατάφεραν να κρατήσουν ένα δύσκολο κοινό, όπως είναι οι έφηβοι, συγκεντρωμένο και ήσυχο. Μπράβο!!!

Η παράσταση μου άρεσε πάρα πολύ, καθώς και η υπόθεση, εφόσον άγγιζε πολλά ενδιαφέροντα θέματα, όπως το δίλημμα ανάμεσα στο άγραφο δίκαιο και στους γραπτούς νόμους. Οι ερμηνείες των ηθοποιών ήταν καταπληκτικές, εφόσον με ελάχιστα σκηνικά και κοστούμια, κατάφεραν να μας συγκινήσουν και να μας μεταφέρουν σε όσα συνέβαιναν εκεί.

Κατά τη γνώμη μου, η παράσταση είχε μια πολύ ευρηματική σκηνοθεσία, η οποία ξεφεύγει από τα καθιερωμένα πρότυπα δίνοντας έτσι ένα πιο πρωτοποριακό και σύγχρονο χαρακτήρα στο έργο. Φάνηκε μ’αυτόν τον τρόπο η διαχρονικότητά του. Πιστεύω ότι αυτή η λιτή παρουσίαση βοήθησε στο να εστιάσει κανείς την προσοχή του καθαρά και μόνο στην ερμηνεία των ηθοποιών αλλά και στο βαθύτερο νόημα του κειμένου, αναδείχτηκε δηλαδή περισσότερο ο λόγος του Σοφοκλή χωρίς να αναλώνεται από υπερβολικά σκηνικά και κουστούμια. Νομίζω ότι ήταν μια πολύ ωραία εμπειρία που μας βοήθησε να δούμε από μια διαφορετική οπτική γωνία την τραγωδία αυτή και να κατανοήσουμε καλύτερα τις ιδέες που προβάλλει.

Λίλη Οικονόμου

Η παράσταση μου άρεσε πάρα πολύ. Οι ηθοποιοί ήταν πειστικοί και είχαν πολύ πλούσιο συναίσθημα. Ενώ ήταν μόνο τέσσερα άτομα που έπαιζαν περισσότερους ρόλους, μας βοηθούσαν να καταλάβουμε την εναλλαγή τους με τη μεταβολή μιας λεπτομέρειας στην εμφάνισή τους αλλά πολύ περισσότερο στην έκφραση των προσώπων και του λόγου τους. Έστησαν το σκηνικό τους με λίγα υλικά μα έξυπνα. Τέλος, μου άρεσε η χρήση της ακριβούς μετάφρασης του έργου με αποτέλεσμα να μείνει αναλλοίωτη η σημασία του λόγου των χαρακτήρων και το συναίσθημά τους.

Ευαγγελία Κυριακίδου

Εντυπωσιάστηκα από την ικανότητα των ηθοποιών, που ήταν μόλις τέσσερις, να αναπαριστούν όλους τους ρόλους του έργου και να διαμορφώνουν ένα πειστικό σκηνικό μόνο με μια κορδέλα απαγόρευσης και μερικές καρέκλες. Άψογη η Αντιγόνη, πολύ παραστατικοί ο Φύλακας και η Ισμήνη, αλλά ο Κρέοντας σε ορισμένα σημεία δεν ήταν όσο δυναμικός περίμενα.

Νίκος Λαουτάρης

Η Αντιγόνη, κατά τη γνώμη μου ήταν αμφίρροπη γιατί κάποιες στιγμές που έπρεπε δεν ήταν δυνατή ενώ άλλες στις οποίες δεν χρειαζόταν τις απέδιδε με δυναμισμό. Ο Φύλακας ήταν η ψυχή του έργου καθώς με τις εκφράσεις του κινούσε το ενδιαφέρον του κόσμου. Ο Κρέοντας δεν εξέφρασε τόσο καλά την τρέλα του ήρωα για εξουσία. Η Ισμήνη ήταν πολύ καλή στην έκφραση των ανησυχιών της αλλά και πολύ δυναμική ως Τειρεσίας.

Κώστας Σαβόγλου

Μου άρεσε ο τρόπος με τον οποίο αποδόθηκαν τα μηνύματα της τραγωδίας. Οι ηθοποιοί ήταν πολύ καλοί αν και ο Κρέοντας μπορούσε να είναι λιγότερο συναισθηματικός σε κάποια σημεία. Τέλος, τα σκηνικά αν και υποτυπώδη, κατά τη γνώμη μου, βοήθησαν στο να δοθεί έμφαση στο λόγο.

Μιχάλης Τσουκάτος

Χωρίς κουστούμια και μ’ένα ανύπαρκτο σκηνικό, εκτός από κάποια συμβολικά αντικείμενα- όπως η κορδέλα που έδειχνε την τυραννία του Κρέοντα στην οποία η Αντιγόνη πήγε κόντρα- οι ηθοποιοί μας παρουσίασαν μια πρωτοποριακή παράσταση.

Βούλα Χαυτάκου

Παρόλο το νεαρό της ηλικίας τους οι ηθοποιοί κατάφεραν να παρουσιάσουν σωστά και απλά την τραγωδία του Σοφοκλή μεταφέροντάς μας στην αρχαία εποχή. Ο καθένας απέδωσε το ρόλο του με ακρίβεια και σαφήνεια προκαλώντας την προσοχή και το ενδιαφέρον μας. Αυτό που μου άρεσε περισσότερο απ’όλες τις σκηνές ήταν ο μονόλογος της Αντιγόνης όταν θρηνούσε τον εαυτό της και τον τάφο της. Μ’έκανε να νιώσω δέος για την αποφασιστικότητα, το δυναμισμό και το θάρρος της.

Έλενα Ταταράκη

Μ’άρεσε που η παράσταση έγινε από νέους ηθοποιούς, όμως θα προτιμούσα να τους έβλεπα με τα κατάλληλα κουστούμια κι ας έπαιζαν με τον μοντέρνο τρόπο. Παρ’όλ’αυτά νομίζω πως όλοι θα θυμούνται κάποιες εικόνες της παράστασης την ώρα που θα διαβάζουν Αντιγόνη.

Ιρίνα Σοκόλοβα

Πιστεύω πως αυτή η απλότητα στα σκηνικά, την ενδυματολογία και τα εφέ έκανε το έργο πιο ενδιαφέρον. Ο θεατής χρειαζόταν να φανταστεί το περιβάλλον του έργου και δεν έχανε την προσοχή του.

Σπύρος Μπαλαγούρας

Η σύγχρονη αυτή μορφή παράστασης ίσως θέλει να δείξει την απλότητα του θεάτρου αλλά και την ικανότητα του ηθοποιού να μπει στο ρόλο χωρίς τη βοήθεια σκηνικών ή κοστουμιών. Παρ’όλ’αυτά θα προτιμούσα το κατάλληλο σκηνικό και την ενδυμασία των ηθοποιών που θα παρέπεμπε στην εποχή του έργου. Ωστόσο, μου άρεσαν κάποιοι συμβολισμοί που χρησιμοποίησαν οι ηθοποιοί και που έβαζαν τη φαντασία του θεατή να δουλέψει.

Κριστιάν Σκεντέρας

Εμένα μου άρεσε πάρα πολύ η παράσταση, η απλότητά της και ο τονισμός του λόγου. Οι ηθοποιοί ήταν εξαιρετικοί διότι αν και βρισκόντουσαν σ’ένα χώρο χωρίς σκηνικά έδωσαν ένα εξαιρετικό αποτέλεσμα. Ιδιαίτερα μου άρεσε η Ισμήνη και ο Φύλακας. Θέλω να ευχαριστήσω τους καθηγητές που το οργάνωσαν και το σχολείο γιατί μας έδωσαν την ευκαιρία με μια πολύ χαμηλή τιμή εισιτηρίου να παρακολουθήσουμε μια ολόκληρη παράσταση μέσα στα πλαίσια του σχολείου.

Ντορίνα Πρέντη

Δευτέρα 14 Μαρτίου 2011

ΑΥΤΟΣ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΜΠΟΡΕΙ Ν'ΑΛΛΑΞΕΙ ΚΕΜΑΛ



       
Στίχοι: Μανόλης Ρασούλης



















 Μουσική: Πέτρος Βαγιόπουλος




Ως και τ' αγάλματα
κάνουνε άλματα
Μ' αυτοί που ξέρουν δεν μιλάνε

Όλα τα πράγματα
γίνονται θαύματα
κι οι νεκροκεφαλές γελάνε


Αυτός ο κόσμος
μπορεί ν' αλλάξει Κεμαλ
Μέσα στις καρδιές
στις πλατείες, σε γραφεία οβάλ
θέλει σωστοί χιλιάδες
να 'ναι στους τροχούς
να 'ναι η ψυχή η νύφη
και γαμπρός ο νους


Τα προαιώνια
κρύβουν νετρόνια
που με μία έκρηξη αλλάζουν

Και οι θεούληδες
οι καημενούληδες
γίνονται ντεμοντέ κι αράζουν